Teyitçilik okula taşınıyor

29 Eki 2021

19:42

Teyit ve Öğretmen Ağı işbirliğiyle yürütülen “Öğretmenler için eleştirel dijital okuryazarlık” projesi hem dijital dünyada teyit yöntemlerini öğretmeyi hem de eleştirel düşünme becerilerini geliştirmeyi hedefliyor. Dijital okuryazarlığın okullara taşınması açısından köprü görevi gören bu proje, tüm bu bilgileri içeren el kitabının yayınlanmasıyla eleştirel düşünmeyi eğitim ortamına taşıyor. “Eğitimde eleştirel dijital okuryazarlık: Öğretmenden öğretmene” adlı el kitabı, Türkiye’deki 19 ilden, farklı branşlardan 39 öğretmenin katkılarıyla bu proje kapsamında oluşturuldu. Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği’nin desteğiyle sürdürülen bu proje, öğretmenlerin eleştirel dijital okuryazarlık alanında beceri geliştirmeyi ve deneyimleri aktararak çözümler üretmeyi amaçlıyor. Teorik bilgilerin pratiklerle desteklendiği bu el kitabında, kavramlardan uygulamalara önerilerden etkinliklere birçok şey yer alıyor.

23 Ekim 2021 tarihinde projenin detaylı bir biçimde aktarılması ve içeriğe dair bilgi verilmesi adına Teyit ve Öğretmen Ağı işbirliğinde Zoom uygulaması üzerinden çevrimiçi bir etkinlik düzenlendi. Menti adlı etkileşimli sunum aracıyla interaktif bir etkinlik gerçekleştirildi. Bizler de Doğrula editörleri olarak (Aygül Atay, Furkan Akca) bu etkinliğe katılım sağladık. Bu önemli projenin oluşum sürecini ve öğretmenlerin deneyimlerini dinlerken keyif aldık. Eleştirel düşünmeyi geliştiren ve dijital okuryazarlığı eğitim ortamına taşıyan bu değerli projeyi yürüten Teyit ve Öğretmen Ağı’nı, onlara destek veren Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği’ni kutluyor, başarılarının devamını diliyoruz.

Proje kapsamında hazırlanan “Eğitimde eleştirel dijital okuryazarlık: Öğretmenden öğretmene” el kitabının içeriğinde bakalım neler var? El kitabının ilk sayfalarında Öğretmenler için böyle bir el kitabı neden oluşturulduğu, öğretmenlerin bu el kitabını neden okuması gerektiği, eleştirel dijital okuryazarlık (EDO) becerilerini geliştirmenin ne işimize yarayacağı ve bu yolculuğun nasıl başladığı şeklindeki sorulara öğretmenler tarafından verilen yanıtlar yer alıyor. Sonra tavsiyelerin yer aldığı bir sayfa bulunuyor. Öğretmenden öğretmene başlamadan önce yapılması gerekenler burada tek tek yazıyor.

Projenin hikayesi ne?

İleriki sayfalarda projenin hikayesi bulunuyor. Bu proje Nisan 2020’de pandeminin başlarında dijital dünyadaki dezenformasyonla başladı. Pandemi süresince vazgeçilmez bir uygulama haline gelen Zoom, uzaktan eğitimde de kullanılıyordu. Öğretmenler açısından Zoom uygulaması büyük bir soru işaretiydi. Çünkü insanlar Zoom uygulamasına dair birçok şüpheli bilgiyle karşı karşıya kaldı. Uygulamanın güvenlik açıkları olduğuna dair yayılan söylemlerle birçok öğretmen uygulamayı silerek kullanmayı reddetti. Öğretmen Ağı bunun üzerine Teyit ile yaptığı işbirliğiyle Türkiye’de hızlı bir araştırma yaparak öğretmenlerin kullandığı dijital araçları ve deneyimlerini sorguladı. Tüm bunlardan hareketle, Teyit Zoom ile ilgili şüpheli bilgilerin teyit edildiği bir metin hazırladı.

Tüm alanlar gibi eğitim de pandemi süresince gittikçe yükselen bilgi kirliliğinden oldukça etkilenmişti. Bu süreçte tüm dijital ortamlarda yayılan bilgi kirliliğiyle mücadele etmek bir ihtiyaç haline gelmişti. Bu ihtiyacın farkına varan Teyit ekibi ve Değişim Elçisi öğretmenler bir proje tasarlayabileceğini düşündü. Teyit ve Öğretmen Ağı, Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliğinin desteğiyle “Öğretmenler için Eleştirel Dijital Okuryazarlık Projesi” için kolları sıvadı. Projenin ilk buluşması Şubat ayında gerçekleşti. 19 ilden farklı branştan 39 Değişim Elçisi öğretmenle birlikte projeye adım atıldı.

Projenin odağı neydi?

İlk odak nokta öğretmenlerin eleştirel dijital okuryazarlık becerilerinin gelişmesi ikincisi ise bunu yaymalarını sağlamaktı. Bu iki odak projenin iki farklı yolda ilerlemesini sağladı. Bir yandan Teyit ekibi teyitçiliğe dair atölye çalışmalarını yaparken diğer yandan öğretmenlerin deneyimlerini paylaştığı buluşmalar yapıldı. Öğretmenler deneyimlerini paylaşırken çözümlerinin hedef kitlesini öğretmen, öğrenci ve veliler olmak üzere üçe ayırdı. Hedef kitlelere göre gruplandırılan öğretmenler, Haziran ayına kadar yanlış bilgiye dair detayları inceledi. Proje süresince kullanılan Slack adlı araçtan karşılıklı olarak deneyimler paylaşıldı ve Teyit ile Değişim Elçisi öğretmenler ortak bir biçimde projeyi sürdürdü.

Eleştirel Dijital Okuryazarlık ve Teyitçilik nasıl kesişir?

El kitabının ilerleyen bölümlerinde eleştirel dijital okuryazarlığın teyitçilikle kesiştiği noktaları açıklamak adına bazı bilgiler veriliyor. Mezenformasyon, dezenformasyon ve malenformasyon kavramları açıklanarak yanlış bilginin en yaygın yedi türünden bahsediliyor. Sonra bilgi düzensizliğinin türlerine değiniliyor. Ardından tüm bunlara bir çözüm olarak Teyit’in yanlış bilgiyle bireysel bir mücadele olarak tanımladığı ‘şüphe kası’ çalıştırma eyleminin detayları anlatılıyor.

Devamında komplo teorilerinden bahsedilerek nereye kadar şüphe duymamız gerektiğine dair bilgiler veriliyor. Tüm bunlara bir yanıt olarak ‘Teyitçilik’ ve şüpheli bilgileri tespit etme yöntemleri açıklanıyor. İlerleyen kısımda yanlış bilgiye inanılmasının sebepleri bulunuyor. Eleştirel dijital okuryazarlara bazı kavramlar tanımlanıyor ve devamında yaratıcı çözümler sunuluyor. Daha sonraki bölümlerde öğretmenden öğretmene, öğretmenden öğrenciye ve öğretmenden veliye olmak üzere üç ayrı kapsamda interaktif etkinlikler bulunuyor. Teyit’ten öğretmen, öğrenci ve teyitçi velilere uygulanan çalışmalar yer alıyor. Sonra eğitimde eleştirel dijital okuryazarlık kavram havuzunda kelimeler farklı kategorilere (ilkokul, ortaokul, lise vb.) ayrılmış bir biçimde sıralanıyor. El kitabı çevrimiçi buluşmalardan çekilen fotoğraflarla bitiyor.