Kartalların eski gagaları ve tüyleri yerine yenilerini çıkararak ömürlerini uzattıkları anlatısı gerçek mi?

Anahtar kelime taraması yaparak incelememize başladık. Bu sırada iddianın İngilizce kaynaklarda da yer aldığını gördük.

İddia, 2007’de bir Powerpoint sunumu olarak e-posta aracılığıyla internette yayılmaya başlamış gibi görünüyor.

Kartalın ömrünün yaklaşık 30 yıl olduğunu söyleyebiliyoruz. Uzman bakımı altındaki kargaların ise 50 yıla kadar yaşayabildiğine dair araştırmalar mevcut. Ancak araştırma boyunca 70 yıl yaşayan hatta bunu uzuvlarını yok edip yeniden doğarak yapan kartallara dair herhangi bir bilimsel araştırmaya ulaşamadık.

İlk adımda iddianın 70 yıl ve yeniden doğuş kısmını hiçbir güvenilir kaynaktan doğrulayamadık.

Peki kartallar tüylerini yolar mı? Muhtemelen bunu yapsalar kan kaybı sonucu istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir. Stanford Üniversitesi‘nin derlemesine göre kuşların eski tüyleri zaten yenilerinin büyümesiyle gevşer ve sonunda düşer. Yani hepsi aynı anda dökülmez. Çünkü eş zamanlı olarak hepsi dökülse kartal uçamaz hale gelir. Bu da hayatta kalmasını zorlaştırır. Bu değişimde her iki kanatta da aynı örüntü ile tüy kaybı yaşanır ki uçuştaki denge bozulmasın. Yani yenilerin çıkması için eskilerinin yolunmasına teknik olarak gerek yok. Ki tüysüz bir kartalın hayatta kalmasını beklemek hayatın doğal akışıyla uyumlu değildir.

Gerçek dünya ile kıyaslayarak dinlediğimizde anlatıdaki kurgu boşluklarını yakalamak daha kolay oluyor. Gagası sökülmüş, pençeleri koparılmış, kanatları olmayan bir kartalın hayatta kalma ihtimali oldukça düşük. Özellikle de vahşi doğada.

Evrim Ağacı, aynı iddiayı 2013 yılında incelemiş ve analizinin girişini çok açık bir şekilde “Kartallar hiçbir şekilde gagalarını ve pençelerini sökemezler. Bu, sizi yenilemek amacıyla kollarınızı ve bacaklarınızı sökmeniz gibidir.” bilgisiyle yapmış.

Kartalların pençeleri ve gagaları insan tırnağı gibi keratin yapılıdır. Yani iddiada denildiği gibi kartallar yaşlandıkça bu iki parça da uzar. Bu noktada andığımız vahşi kuşların yalnızca pençe ve gagalarını sert yüzeylere sürtüp tıraşladığını söyleyebiliyoruz. Uzuvlarını sökmeleri söz konusu dahi değil.

Kartal ve yeniden doğuş ilişkisi mitolojik anlatılara dayanıyor

Kartal figürü, Sümerler dahil pek çok kadim toplumun kültüründe yer alır. Eski Mısır ve İran geleneğinde güneş tanrısı olarak betimlenen kartal, eski Yunan mitolojisinde şansın simgesidir: Zeus’a kurban edilir ve aynı zamanda bu tanrıyı da temsil eder.

Kartalın uçuşundaki marifet ve avcılığı onun üstün zeka ve başarı ile eşleştirilip hükümdarlık sembolü olmasını sağlamıştır. Öyle ki Roma imparatorları kartalı, güç ve otoritelerinin bir sembolü olarak görmüştür. Bir imparator öldüğünde ise rahip onun ruhunun ölüm sonrasında kartal olarak yeniden doğduğunu sembolize etmek için bir kartal salıverirmiş. 

Aslında bu iddia, bize tasvir olarak kartala oldukça benzeyen ve yeniden doğuşu simgeleyen mitolojik bir figür olan Anka’yı hatırlattı. Bilindiği üzere Anka, öldükten sonra küllerinden doğan efsanevi bir kuştur. Mitolojide yeniden doğma, ölümsüzlük, uyanma, aydınlanma simgesidir.  Anka’nın varoluş döngüsü ateş ile gerçekleşir. Ateşse bünyesindeki ışığı ve aydınlığı “yakmak” şartıyla paylaşır. Yani değişimi tıpkı iddiadaki hikaye gibi acı çekerek, kendini kendi elleriyle yok edip yeniden doğarak gerçekleştirir.

Sonuç olarak incelediğimiz anlatı, ‘kişisel gelişim’ sunumlarında kullanılmaya devam ediyor. Metnin sonundaki çıkarım olan acıyı göze alarak değişimi başlatabileceğimiz fikri bir kenarda durduğunda pek çok kişi tarafından doğru sanılan kartal örneklemin gerçek hayatla bir ilgisi yok. Anlatı, kaynağını mitolojik kartal figüründen almış olabilir.

İddia daha önce Snopes ve Malumatfuruş tarafından da incelenmişti.