Kulaktan kulağa: Aşılar nasıl ‘çöp’ oldu?

19 Nis 2021

15:41

Yanlış

Doğru

Sonuç

Sosyal medyaya yansıyanın aksine iddia, sadece Pfizer-BioNTech aşısını kapsıyor. İddiada, BioNTech aşısının çözüldükten sonra hemen uygulanması gerektiği bilgisi var. Buradaki süre 6 saattir ve iddiada da belirtildiği gibi bu bilgi doğrudur. Ancak, aşı randevusu alıp ‘gelmeyen kişi’ sayısıyla ilgili resmi bir açıklama olmaması sebebiyle aşıların çöpe gittiği iddiası doğru olarak kabul edilemez. Aşıların israf olduğu yönündeki iddia ancak; aşı randevusuna iştirak etmeyen kişilerin varlığı ve sayısının ortaya çıkmasıyla araştırılabilir.

İddia Yayılımı

Haber ajansı kaynağından, “Aşı randevusuna gelmeyenler olursa o kişinin aşısı çöpe gitmiş oluyor” şeklinde servis edilen söylem ifadesi medyaya, “Akılalmaz israf” başlıklarıyla yansıdı. Bilgi kirliliğinin had safhaya ulaştığı konu hangi ifadelerle başladı ve nereye vardı? Dogrula.org’da söylemi kaynağından ve en başından ele aldık.

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tufan Tükek geçtiğimiz hafta Demirören Haber Ajansı’na verdiği röportajda, Biontech aşısının saklama koşullarının kısıtlı olmasına dikkat çekerek, çözüldükten sonra 6 saat içinde uygulanması gerektiği bilgisini paylaştı. Tükek, “Özellikle Biontech aşısı, sınırlı sayıda var. Eğer randevusuna gelmeyen bir kişi olursa o kişinin aşısı çöpe gitmiş oluyor” sözleriyle aşı randevusuna iştirakin önemine dikkat çekti.

Medyaya farklı yansıdı

Kaynak: Demirören Haber Ajansı’ndan bu şekilde aktarılan söylem, geleneksel ve sosyal medyaya, “Akılalmaz israf, aşılar çöpe gidiyor” başlıklarıyla yansıdı. Kaynakta bir ihtimale dikkat çeken açıklama, bazı mecralarda ‘gerçeklik ve kesinlik’ içeren ifadelerle verildi. Konu sosyal medyada daha keskin spotlarla paylaşıldı, hatta bu söylem üzerine Sağlık Bakanlığı’na yönelik bir çok eleştiri dile getirildi.

Kanıt

Habertürk TV yerinde inceledi

Habertürk TV Muhabiri Arzu Türkuçar konuyu araştırmak üzere Ankara Şehir Hastanesi’ne gitti ve oradan bir canlı yayın gerçekleştirdi. Yayına konuk olan Ankara Şehir Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü Garibe Adıgüzel 2-15 Nisan arasında 26 bin doz aşı uyguladıklarını ve hiç zayiatlarının olmadığını dile getirdi. Adıgüzel, 2 saatte bir randevu listelerini detaylı inceleyerek israfa sebebiyet vermediklerini aktardı.

Tükek: Yanlış anlaşıldım

Verdiği demecin medyaya farklı yorumlandığını fark eden Tükek, Twitter hesabından bir paylaşım yaptı: “Biontech aşısının uygulama zorluğundan kaynaklanan sorunlara dikkat çekmek ve vatandaşlarımızı aşılanmaya sevk etmek için yaptığım açıklama, aşılar çöpe gidiyor şeklinde medyada farklı bir başlıkla yansıtılmıştır. Aşı randevularına azami uyum çok önemlidir.”

Sağlık Bakanı açıklama yaptı

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da, medyaya yansıyan haberler sebebiyle bir açıklama yaptı. Sosyal medya hesabından bir metin paylaşan Koca, “Her bir doz aşının kıymetini biliyor ve ona göre planlama yapıyoruz. Aşının israfı söz konusu değildir” ifadelerini kullandı.

Aşıların muhafaza koşulları nedir?

Türkiye’de Çinli Sinovac ve Pfizer-BioNTech aşıları kullanılıyor. Aynı zamanda Türkiye yerli aşı çalışmalarına devam ediyor. -70°C’de taşınması ve depolanması gereken Pfizer-BioNTech aşısının seyreltildikten sonra ilk 6 saat içinde kullanılması gerekiyor. Sinovac aşısı ise 2-8°C arasında normal buzdolabı sıcaklıklarında saklanabiliyor. 5 dereceye kadar stabil kalabiliyor. Üç yıla kadar da saklanabiliyor.

Batı bu sorunu nasıl aşıyor?

ABD’de çok sayıda aşının çöpe gitmesiyle birlikte bu duruma bir çözüm bulundu. Bundan böyle uygulamada öncelik verilen kesimdeki kişilerin aşı uygulamasına gelmemesi halinde kullanım tarihi geçmek üzere olan aşılar kamuda çalışan kasiyer, eczacı, öğretmen ve teslimat çalışanları gibi aşı gruplarındaki diğer kişilere uygulayabilecek. New Jersey ve başkent Washington bölgesinde de kullanılmayan aşı dozlarının israf olmaması için eczanelerde ve diğer aşı temin edilebilen merkezlerde sırayla ilk gelen kişiye uygulanması şartıyla halka sunulmaya başlandı. Tıpkı ABD örneğinde olduğu gibi nasıl aşılama için bir takvim belirlenebiliyorsa, randevusuna gitmeyenler için de bir organizasyon yapılabilir.

Bu sonuca itiraz et