Ekipten Kategori: Ekipten

Ocak 2020’de Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ), koronavirüsü “uluslararası endişe veren” küresel bir sağlık krizi olarak tanımladı. Birkaç ay sonra Mart ayında Birleşmiş Milletler sağlık kuruluşu, virüsün neredeyse her kıtaya yayıldığını söyleyerek salgını “pandemi” olarak nitelendirdi.

2021 Mart ayından bu yana, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Batı Avrupa’dakiler de dahil olmak üzere birçok ülkede, COVID-19 pandemisi bir miktar hafifledi. Çoğu Batı Avrupa ülkesi ve Kanada 2021’in ilk çeyreğinde, alınan önlemler ve ABD’de tamamen aşılanmış nüfusun payının artmasıyla hızlı sonuçlar alındı. Fakat, bu evrede daha bulaşıcı ve daha ölümcül Delta varyantının ortaya çıkması nedeniyle pandemiyi bitireceği düşünülen sürü bağışıklığının sağlanması mümkün olmadı.

Kullanılan aşılar, COVID-19’a bağlı ciddi hastalıkları önlemede oldukça etkili olmaya devam ederken İsrail, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’nden alınan son veriler, bu aşıların Delta varyantına karşı koruyuculuğu hakkında yeni soruları gündeme getirdi. Yeni varyant kaygıları bazı yüksek gelirli ülkeleri, yüksek riskli popülasyonlara destekleyici dozlar sunmaya sevk etti. Bu olaylar ve bulgular, pandeminin ne zaman sona ereceği konusunda yeni soruları gündeme getirdi.

Aslında Birleşik Krallık örneği, bir ülkenin Delta kaynaklı vaka dalgasını atlattıktan sonra, halk sağlığı önlemlerini gevşetebileceğini ve normale geçiş sürecine devam edebileceğini gösteriyor. Normalleşmeye geçişin sağlanması için aşılama oranlarının artırılması gerekli görülüyor. Bununla birlikte aşı tereddütü, Delta varyantının yayılmasını önlemenin ve sürü bağışıklığına ulaşmanın önündeki en büyük engel.

Bunların ötesinde normalleşmeye geçiş için daha kesin çözüm, sürü bağışıklığına ulaşılması değil, COVID-19’un endemik bir hastalık olarak yönetilebilecek kadar kontrol edilebilmesi görüşü. Pandemi ile mücadelede en büyük risk; daha bulaşıcı, hastaneye yatışlara ve ölümlere neden olma olasılığı daha yüksek veya aşılanmış insanları daha fazla enfekte etme gücüne sahip yeni bir varyantın ortaya çıkması. Uzmanlar, aşı bağışıklıktan kurtulmayı başararak ciddi enfeksiyona neden olan bir varyantın daha fazla sorun çıkaracağını söylüyor.

Omicron ve diğer değişkenler normalleşme için engel mi?

Normalleşmenin tek çözümü sürü bağışıklığı mı?

”COVID-19 salgı bitti” demek için iki ihtimalin üzerinde duruluyor ya tamamen normale geçiş ya da sürü bağışıklığı. Normale geçiş, insanlar pandemi öncesi faaliyetlere kademeli olarak devam ederken bazı halk sağlığı önlemlerinin yürürlükte kalmasıyla birlikte, sosyal ve ekonomik yaşamın yönlerini kademeli olarak normalleştirecektir. Birçok yüksek gelirli ülke, bu yılın ikinci çeyreğinde normale doğru böyle bir geçişe başladı, ancak Delta varyantının neden olduğu ve aşı karşıtlığının arttığı yeni bir vaka dalgasıyla karşı karşıya kaldılar.

Gerçekten de, dünya genelinde daha adil bir aşılama yöntemi geliştirilseydi, muhtemelen şimdiye kadar COVID-19 hastalığı sürü bağışıklığına ulaşmış olacaktı. Ancak, her yeni varyant  bir popülasyonda daha yaygın hale geldiğinden sürü bağışıklığı elde edilebilmesi için bu popülasyondaki daha fazla insanın aşılanması da gerekiyor.

‘Pandeminin sonu’ gerçekten ne anlama geliyor?

Duke Üniversitesi’nde Bulaşıcı Hastalık Uzmanı Dr. Chris Woods, “Birinin ‘Tamam, pandemi bitti’ dediği bir gün olmayacak.” diyor. Pandeminin sonunu işaret eden evrensel bir kriter belirlenmemesine rağmen, ülkelerdeki akut vakalarda sürekli azalma görülmesinin belirleyici olacağı düşünülüyor. Bilim insanları, COVID-19’un sonunda grip gibi daha öngörülebilir bir virüs haline geleceğini yani mevsimsel salgınlara neden olacağını ancak, şu andaki gibi öldürücü olmayacağını öngörüyor. Yani pandemi sona erse de COVID bizimle olmaya devam edecek.

Bir pandeminin ne zaman başlayıp ne zaman bittiğine ve küresel bir salgının ne kadar tehdit oluşturduğuna dair net bir tanım yok. Dünya Sağlık Örgütü’nün Acil Durumlar Şefi Dr. Michael Ryan, “Bu biraz öznel bir yargı çünkü sadece vaka sayısıyla ilgili değil bu ciddiyetle ve etkiyle ilgili” diyor. DSÖ, virüsün artık uluslararası endişe verici acil bir durum olmadığına karar verdiğinde pandeminin sona ermesi olası. Fakat küresel salgının ne kadar tehdit oluşturduğu da ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 1948’de İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi‘ni (İHEB) kabul ettiği gün olan 10 Aralık, Dünya İnsan Hakları Günü ilan edildi. İHEB: ırk, renk, din, cinsiyet, dil, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğum veya diğer statüleri ne olursa olsun herkesin insan olarak sahip olduğu devredilemez hakları ilan eden bir belgesidir. 500’den fazla dile çevrilmiş olan bu belge, dünyanın en çok tercüme edilen belgesi olma özelliğini de taşıyor.

2021’in teması ‘’eşitlik’’ sloganı “herkes insan, herkes eşittir”

Her yıl demokratik bir insani hakka vurgu yapan BM, bu yılın İnsan Hakları Günü temasını ‘’Eşitlik’’ olarak belirledi. Yılın sloganı ise  “Herkes İnsan, Herkes Eşittir” oldu.  İHEB’in 1. Maddesi: “Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar.” Bu maddeyi temel alarak 2021 yılının küresel problemleri tespit edildi.

Eşitlik ve ayrımcılık yapmama ilkeleri insan haklarının merkezinde yer alıyor. ”2030 Gündemi ve Kimseyi Geride Bırakmamaya İlişkin Ortak Çerçeve” başlığı belirleyen BM’nin amaçlarını, ‘’Sürdürülebilir Kalkınmanın Kalbinde Eşitlik ve Ayrımcılık Karşıtlığı’’ belgesi özetliyor. En temel amacı ise diğerleri olarak tanımlanan; kadınlar ve kızlar, yerli halklar, Afrika kökenli insanlar, göçmenler ve engelliler de dahil olmak üzere toplumlardaki en savunmasız insanları etkileyen köklü ayrımcılıkların ele alınması ve çözüm bulunması. Eşitlik, kapsayıcılık ve ayrımcılık yapmama, yani insan haklarına dayalı bir yaklaşım..

BM gündemi belirleyerek 2030 yılı hedeflerini listeledi

10 Aralık İnsan Hakları Günü bildirisini resmi web sitesinde yayımlayan BM, belirlediği gündemi ve 2030 yılına kadar gerçekleştirmek istediği hedefleri duyurdu.

BM 2030 yılı hedeflerinin listesi şöyle..

İnsan haklarına dayalı ekonomi, yoksulluk döngülerini kırabilir

Yaygın yoksulluk, yaygın eşitsizlikler ve yapısal ayrımcılık insan hakları ihlalleridir ve zamanımızın en büyük küresel sorunları arasındadır. Bunları etkin bir şekilde ele almak, insan haklarına dayalı önlemleri, yenilenen siyasi taahhütleri ve başta en çok etkilenenler olmak üzere herkesin katılımını gerektirir. Gücü, kaynakları ve fırsatları daha adil bir şekilde paylaşan ve insan haklarına dayalı sürdürülebilir bir ekonominin temellerini oluşturan yeni bir sosyal sözleşmeye ihtiyacımız var.

Yeniden yapılan fuar: yeni bir sosyal sözleşme

Ekonomik, sosyal ve kültürel hakların yanı sıra gelişme hakkı ve güvenli, temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre hakkı da dahil olmak üzere insan hakları, daha iyi, daha adil ve daha sürdürülebilirliği destekleyen insan haklarına dayalı yeni bir ekonomi inşa etmenin merkezinde yer alır. Şimdiki ve gelecek nesiller için toplumlar. İnsan haklarına dayalı bir ekonomi, yeni bir toplumsal sözleşmenin temeli olmalıdır.

Gençler için eşit fırsatlar

Ardışık mali ve sağlık krizlerinin milyonlarca genç üzerinde uzun süreli ve çok boyutlu etkileri oldu. İnsana yakışır işler ve sosyal koruma dahil olmak üzere hakları korunmadıkça, “COVID nesli” artan eşitsizlik ve yoksulluğun zararlı etkilerine yenik düşme riskiyle karşı karşıyadır.

Aşı eşitsizliği ve adaletsizliğinin geri döndürülmesi

Adil olmayan aşı dağıtımı ve istifleme yoluyla aşı adaletsizliği, uluslararası yasal ve insan hakları normlarına ve küresel dayanışma ruhuna aykırıdır. Hükümetler ve halkları arasında ortak bir gündem ve yeni bir sosyal sözleşme çağrısı, güveni yeniden inşa etmek ve herkes için onurlu bir yaşam sağlamak için günün ihtiyacıdır.

Sağlıklı çevre ve iklim adalet hakkının geliştirilmesi

İklim değişikliği, kirlilik ve doğa kaybı dahil olmak üzere çevresel bozulma, savunmasız durumdaki kişileri, grupları ve halkları orantısız bir şekilde etkiler. Bu etkiler, mevcut eşitsizlikleri şiddetlendirmekte ve mevcut ve gelecek nesillerin insan haklarını olumsuz yönde etkilemektedir. HRC’nin temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre insan hakkını tanımasının ardından, bu hakka saygı duyulması, korunması ve yerine getirilmesi için acil önlemler alınmalıdır. Bu tür bir eylem, COVID-19’dan yeşil bir toparlanma ve adil bir geçiş üretecek insan haklarına dayalı yeni bir ekonominin temel taşı olmalıdır.

Çatışmanın önlenmesi ve eşitlik, kapsayıcılık ve insan hakları yoluyla dayanıklılık inşa edilmesi

İnsan hakları, şikayetleri ele alarak, eşitsizlikleri ve dışlanmayı ortadan kaldırarak ve insanların hayatlarını etkileyen karar alma süreçlerine katılmalarına izin vererek, çatışma ve krizin temel nedenleriyle mücadele etme gücüne sahiptir. Herkes için insan haklarını koruyan ve destekleyen toplumlar, daha dirençli toplumlardır, insan hakları yoluyla pandemiler ve iklim krizinin etkileri gibi beklenmedik krizlerin üstesinden gelmek için daha donanımlıdır. Eşitlik ve ayrımcılık yapmama, önlemenin anahtarıdır: Herkes için tüm insan hakları, herkesin insan haklarının önleyici faydalarına erişmesini sağlar, ancak belirli insanlar veya gruplar dışlandığında veya ayrımcılığa maruz kaldığında, eşitsizlik çatışma ve kriz döngüsünü yönlendirecektir.

BM Yüksek Komiseri dünyaya ”eşitlik çabası” çağrısı yaptı

BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet bir video ile dünyaya seslenerek, eşitlik “çeşitliliğimizi benimsememiz ve herkese herhangi bir ayrım gözetmeksizin muamele edilmesini talep etmemiz anlamına gelir” dedi. 2021 İnsan Hakları Günü’nde yeni bir toplumsal sözleşme çağrısında bulundu. 

2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi ve ülkelerin kimseyi geride bırakmama taahhütleri yolunda ilerlerken, haysiyet ve haklar içinde eşitlikçi bir yaşamın herkes için yaşanmış bir gerçeklik olduğu bir dünya için çaba göstermek gerektiği vurgusu yapan Bachelet, bu krizden daha iyi, daha adil ve daha yeşil bir şekilde kurtulmak için herkesi eşitlik çabalarına katılmaya davet etti.

İnsan hakları konusunda ortak kanaat şu ki; en büyük küresel krizlerinin çözümü, eşitliktir. İnsani haklara önem vermek, şikayetleri iyi analiz etmek ve insani dışlanmayı ortadan kaldırılmak tüm idari yönetimlerin ortak görevidir. İnsanların, hayatlarını etkileyen karar alma süreçlerine katılmasına izin veren yönetimler, çatışma ve krizle mücadele etme gücüne sahiptir. Herkes için, insan haklarını koruyan ve destekleyen toplumlar daha dayanıklı ve beklenmedik küresel krizlerin üstesinde gelmede daha başarılıdır.