Paylaşılan görsel Türkiye’nin Sefalet Endeksi’ndeki sıralamasını mı gösteriyor?

Sefalet endeksi nedir?

İlk olarak, sefalet endeksi nedir biraz bundan bahsedelim. Ekonomi konuşurken sık sık karşımıza çıkan bu kavram aslında 1970’lerde ekonomist Arthur Okun tarafından geliştirilmiş. Basit gibi görünse de işin özünde bir ülkenin vatandaşlarının ekonomik olarak ne kadar “rahat” ya da “zor” durumda olduğunu ölçmeyi amaçlıyor.

Peki nasıl hesaplanıyor?

Formül oldukça basit İşsizlik oranı ile enflasyon oranını topluyorsunuz, karşınıza çıkan rakam sefalet endeksi oluyor. Yani hem işsizliğin hem de hayat pahalılığının aynı anda halk üzerindeki baskısını tek bir sayıya indirgemeye çalışıyor.

Neden önemli derseniz, bu endeks aslında politika yapıcılar ve ekonomistler için bir gösterge işlevi görüyor. Çünkü sadece enflasyona ya da sadece işsizliğe bakmak tek başına tabloyu açıklamıyor. Ama ikisini bir arada değerlendirdiğinizde, halkın günlük hayatta hissettiği “ekonomik sıkışıklığı” daha net görüyorsunuz.

Ancak bu endeks basitliği nedeniyle eleştiriliyor. Gelir eşitsizliği, istihdam kalitesi veya yaşam standartları gibi önemli faktörleri hesaba katmıyor ve işsizlik ile enflasyonun tüm vatandaşları eşit şekilde etkilediğini varsayıyor. Yine de eksiklerine rağmen, ekonomik sıkıntının anlık bir fotoğrafını sunmak ve uluslararası karşılaştırmalar için hâlâ faydalı bir araç olarak kabul ediliyor. İşte bu sebeple, ekonomi dünyasında daha teknik ve yıllık olarak güncellenen göstergeler arasında Steve Hanke’nin hiper enflasyon ve kriz endeksi öne çıkıyor. Hanke’nin endeksleri, sadece işsizlik ve enflasyonu toplamak yerine, tüketici fiyat endeksi, para arzı değişimleri ve döviz kuru hareketleri gibi göstergeleri de dikkate alarak ülkelerdeki ekonomik baskıyı ve kriz şiddetini ölçüyor. Bu yönüyle akademik araştırmalarda ve kriz analizi çalışmalarında daha kapsamlı bir referans olarak kullanılıyor.

Trading Economics’te “Sefalet Endeksi” Yok

İddiada kaynak olarak gösterilen Trading Economics’in göstergeler sayfasında “sefalet endeksi” başlığı altında herhangi bir veri bulunmuyor. Platformda enflasyon oranı, işsizlik oranı gibi endeksi oluşturan bileşenlere dair ayrı ayrı veriler mevcut olsa da, bu veriler “sefalet endeksi” adı altında sunulmuyor.

Hanke’nin 2024 Sefalet Endeksi’nde Türkiye Zirvede Değil: Güncel Veriler Sudan’ı Gösteriyor

Sosyal medyada dolaşan iddiaların aksine, sefalet endeksinin güncel verilerine bakıldığında Türkiye’nin listede ilk sırada olmadığını görüyoruz. Uluslararası ekonomik göstergeler ve endeksin bileşenleri incelendiğinde, en yüksek puanı alan ülke Sudan olarak karşımıza çıkıyor.

Kaynak

Steve Hanke’nin 2024 Misery Index’inde, işsizlik oranları iki kat ağırlıkla hesaba katılırken, enflasyon, banka kredi oranları ve kişi başı reel GSYH büyüme hızı da endekse dahil ediliyor. Bu kapsamlı yaklaşımdaki ana amaç ise ekonomik sıkıntıların daha bütüncül bir şekilde ölçülebilmesi ve sadece Türkiye gibi büyük ekonomilerin değil, kriz veya çatışma yaşamış ülkelerin durumunun da ele alınması.

Sudan, yaşanan iç savaşın ekonomik etkileri, yüksek işsizlik ve yüzde 204,7’ye ulaşan yıllık enflasyon oranıyla listenin zirvesinde yer alıyor. Ülkedeki banka kredi oranlarının ve reel GSYH büyümesindeki negatif seyrin birleşimi, Sudan’ı Hanke’nin endeksine göre en “zor durumda” olan ülke haline getiriyor.

Türkiye ise güncel verilere göre 102,6 puanla 5. sırada yer alıyor. Bu sıralamada en belirleyici faktör, ülkedeki yüksek banka kredi oranları olarak öne çıkıyor. İşsizlik ve enflasyon oranlarının etkisi olsa da kredi maliyetlerinin ve faiz oranlarının halk üzerindeki yükü, Türkiye’nin endeks puanını yükselten temel unsur olarak karşımıza çıkıyor.

Ayrıca, aynı sıralamaya Statista kaynakları üzerinden de ulaşabiliyoruz.

Kaynak

Sonuç

Sonuç olarak, sosyal medyada dolaşan “Türkiye sefalet endeksinde zirvede” iddiaları doğru değil. Güncel verilere göre en yüksek puanı Sudan alıyor, Türkiye ise 102,6 puanla 5. sırada yer alıyor. Bu sıralamada en belirleyici etken, yüksek banka kredi oranları ve faiz yükü olarak öne çıkıyor. İşsizlik ve enflasyon da etkili olsa da ekonomik baskının günlük hayattaki görünürlüğünü artıran temel unsur kredilerin maliyeti olarak değerlendiriliyor. Bu tablo, sefalet endeksinin halkın ekonomik sıkıntısını ölçmede tek başına yeterli olmasa da ülkeler arasındaki karşılaştırmalarda hâlâ faydalı bir referans olduğunu gösteriyor.