Eski Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras, “Domuz çok güzel bir gıdadır” dedi mi?

9 Tem 2025

16:18

Yanlış

Doğru

Sonuç

İddia doğru.
Tevfik Rüştü Aras 1927 yılında Time Dergisi’ne verdiği röportajda domuzun güzel bir gıda olduğunu belirtmiş.

İddia Yayılımı

Sosyal medyada dolaşıma giren bir paylaşımda Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras‘ın The Times’a “Domuz çok güzel bir gıdadır. İslam bunu yasaklamış fakat bu fikir eski nesille birlikte yok olacaktır. Yıllarca pis diye korkutulan domuzu artık genç nesillerimiz yiyebiliyor. Bu reformu halkımız gönüllü kabul etmiştir.” dediği yazılmış.

Aynı zamanda ülkemizin en uzun süre Dışişleri Bakanlığı görevinde bulunan Aras’ın bu sözleri söylediği doğru mu? İnceledik.

Kanıt

1927 Time Dergisi: Domuz çok güzel bir gıdadır

Bu alıntıyı paylaşan hesaplar genellikle The Times gazetesi ile Time Dergisi’ni karıştırıyor.

Tevfik Rüştü Aras’ın 15 Ağustos 1927 tarihli demeci The Times gazetesinde değil Time Dergisi’nde yayımlandı. “Türkiye: Ölmekte Olan İnançlar” başlıklı yazı, Aras’ın domuz eti ile ilgili çokça paylaşılan sözü ile başlıyor.

Cumhuriyetin ilk dönemindeki bu domuz yorumunu daha iyi anlamak için yakın dönem Osmanlı Cumhuriyeti tarihçisi ve sosyolog Burak Onaran’ın röportajına bakabiliriz. The Helâl Pork Debate in Early Republican Turkey (1920–1950) isimli çalışmasıyla ses getiren Onaran’a kendisiyle yapılan bir röportajda cumhuriyetin ilk döneminde domuz eti yenmesine ilişkin teşvikin altına neler yattığı sorulmuştu. Onaran bu soruya:

“Bir yandan sağlık ve dediğiniz üzere Batılılaşmaya dair argümanlar var domuz tüketimini savunmak için öne sürülen. Diğer yandan domuz etinin yenilmesinde sakınca olmadığını dini olarak temellendirmeye gayret edenler, domuzu helal ilan etmeye çalışanlar da var. Burada en ilginç figür kuşkusuz Milaslı İsmail Hakkı. Sebil’ürReşad çevresinden gelen bir modernist-islamcı entelektüel. Maide suresi 4. ayeti yeniden tefsir ederek domuzun aslında tamamen haram kılınmadığını iddia ediyor. Milaslı’da da Batıcılık temelli argümanlar mevcut. Kendisi bir Cumhuriyet dönemi insanı, tipik sayılamasa da bir geç Osmanlı erken Cumhuriyet entelektüeli. Ama yine de Cumhuriyet kadrosundan sayılamaz kanımca. Öte yandan, Tevfik Rüştü (Aras) gibi erken Cumhuriyet döneminin önemli bir simasının da bu domuz konusunda söz aldığını görüyoruz. Atatürk ölene kadar aralıksız Dışişleri Bakanlığı mevkiinde bulunmuş birisi Tevfik Rüştü ve Time’da yayımlanan bir röportajında o dönem Türkiye’de domuz tabusunun artık aşıldığını iddia ediyor, mealen “domuz en güzel gıdadır” beyanında bulunuyor. Tevfik Rüştü’de de bahsettiğiniz, batının kültürel pratiklerinde onun politik, iktisadi, ekonomik başarısının kerametini arayan Batıcı [occidentalist] bakışın izlerini görebilmek mümkün.”

Konuşmasının devamında domuz tüketimini artırmak gibi bütünlüklü veya ısrarlı bir devlet politikasının mevcut olmadığını; bazı bireysel beyanlar ya da yayınların olduğunu ancak bunların da istisnai ve nadir sayılabileceğini söylemiş. 1930’ların sonlarına doğru bazı devlet kurumlarında çok küçük çapta domuz yetiştiriciliğinin başlatıldığını bu üretimdeki hedefin de savaş dönemi ve sonrası Avrupa gibi dış pazar olduğunu belirtmiş.

Sonuç olarak Tevfik Rüştü Aras’ın “Domuz çok güzel bir gıdadır” dediği bilgisi doğru.

Bu sonuca itiraz et