Çankaya’nın ismi Lozan Antlaşmasından önce Ezantepe miydi?

Çankaya isminin kökeni

Çankaya ismi ile ilgili farklı anlatılar var. Çankaya Belediyesi’nin derlediği kaynaklara göre bunlar şu şekilde sıralanabilir:

1.Cankaya

Şeref Erdoğdu’nun Ankara’nın Tarihi Semt İsimleri ve Öyküleri isimli kitabından alınan anlatıya göre bölgenin ismi bölgenin doğal güzelliklerine ve iyileştirici su kaynaklarına dayanıyor. Rivayete göre, Çankaya’nın bulunduğu alanda üzerinde tamamen yosunlarla kaplı, büyümüş bir kaya yer alıyormuş. Bu kayanın iç kısmından berrak bir su kaynağı fışkırıyor, suyun hemen önünde ise yıllar içinde yıkılmış bir taş havuz bulunuyormuş. Bu taş yapı, bölgedeki eski bir yaşamın izlerini taşıyormuş.

Anlatıya göre, asırlar önce bu su kaynağı, havuzda toplanır ve sağlık arayan insanlara şifa dağıtırmış. Güzel tadıyla dertlere deva, canlara can olduğu söylenen su, bölgeye özel bir anlam kazandırmış. İşte bu yüzden, zamanla buraya “Çankaya” adı verilmiş.

2. Çankayası

Mehmet Kemal’in araştırmalarına göre, Çankaya isminin kökeni “Çankayası” ismine dayanıyor. Zamanla kelimenin sonundaki “-sı” hecesinin düşmesiyle bugünkü formunu almış. Bu isimlendirme, bölgedeki eski bir geleneğe işaret eder. Anlatılanlara göre, tapınma saatlerinde bir çan sürekli çalınırmış ve bu durum, bölgenin isminin oluşmasında etkili olmuş.

3.Çengikayası

Ceyda Küçükali’nin 2 Mayıs 2004 tarihli Hürriyet röportajının ardından Türk Ocakları Genel Sekreteri Yücel Hacaloğlu, Çankaya isminin kökenine dair bir rivayet aktarmış.Hacaloğlu, Çankaya’nın geçmişte ‘Çengikayası’ olarak anıldığını, burada çengi oynatıldığı için bu ismin verildiğini ve zamanla ‘Çengikayası’ adı yerine ‘Çankaya’ kullanıldığını belirtmiş.

Çankaya Kaymakamlığı’nın ilçe tarihçesi kısmında da aynı rivayetlere yer verilmiş. Burada “Çankayası” hikayesinin bölgedeki Papazın Bağı kilisesine dayandığı bilgisi de yer alıyor.

Ezantepe hiçbir resmi kaynakta geçmiyor

Bu bilgileri benzeri kaynaklar üzerinden elde edebilmemize rağmen herhangi bir resmi kaynakta bölgenin Ezantepe olarak anıldığına ilişkin bir bilgi yer almıyor. Hatta arama motorunun sunduğu sonuçlarda bunun yerine “Ezankaya” ile ilgili haberlere götürüyor.

Milliyet gazetesinin 15 Mart 2004 tarihli haberinde, Yargıtay’ın Milli Gençlik Vakfı’nın (MGV) kapatılmasını istediği belirtilmiş. Haberin içeriğine göre vakfın toplantılarında “Neden Çankaya da, Ezankaya değil. Çünkü batıda çan var. İşte bu Çankaya Ezankaya olana kadar mücadelemiz devam edecek… ” tarzında sözler dile getiriliyormuş.

Emin Çölaşan‘ın 1998’de Hürriyet’teki yazısı bu sözün daha eskilere dayandığını gösteriyor. Çölaşan, Refah Partili politikacıların ‘‘Çankaya’nın adı niçin Çan-kaya? Orada gavurun çanı mı var? Orası inşallah bizim zamanımızda Ezan-kaya olacak’’ dediğini aktarıyor.

Sonuç olarak Çankaya’nın eski ismi Ezantepe değil. Eğer böyle olsaydı kaynaklarda mutlaka yer alması gerekirdi. Ankara tarihinde Ezantepe’den bahsetmek mümkün değil ama 90’lar siyasetinin Çankaya için Ezankaya önerisini kattığına dair haberlere ulaşmak mümkün.