Covid-19 varyantlarının çıkış tarihleri daha önceden bilinmiyordu

İddia paylaşımlarda yer alan bir tabloya dayanıyor

İspanyolca olarak hazırlanan tabloda cepa/variente kısmı varyantları gösterirken lanzamiento kısmı ise varyantların çıkış tarihini gösteriyor (1.Görsel). Tablonun ilk sütununda varyantın sembolü (Yunan alfabesindeki karşılığı) yer aldı. İkinci ve üçüncü sütunda ise varyantın ismi ve çıkış tarihleri yer almaktadır. İlgili görselde tablonun yanında ise John Hopkins Üniversitesi, Dünya Ekonomik Forumu, Dünya Sağlık Örgütü ve Bill & Melinda Gates Vakfı logoları yer alıyor.

Event 201 Çalışması

John Hopkins Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu, Bill & Melinda Gates Vakfı ve Dünya Ekonomik Forumu 18 Ekim 2019’da olası pandemilere karşı çalışma düzenledi. Çalışmanın ismi Event 201’di. (2.Görsel) Çalışma, dünyada salgınların artışı göz önüne alınarak, olası bir pandemi yönelik bir simülasyonu konu aldı. Bu çalışmada katılımcılar SARS virüsünün pandemiye sebep olması senaryosu üzerinde durdu. Çalışmanın sonucunda özel sektör ve devletler sunulan çeşitli önerileri dinledi. Tablonun da bu çalışma ile ilgili olabileceğini düşündük. Fakat Event 201 ile bulabildiğimiz kaynakların hiçbirinde bu tabloyu bulamadık.

Tablonun kaynağı

Tablonun kaynağı araştırsak da tablonun nereden alındığına dair bir bilgi bulamadık. Reuters’ın doğrulama birimi, IndiaToday, Newtrall, FactCheck ve AFP gibi doğrulama organizasyonları da bu konuyu çalışmış ve tablonun ilk oluşturulduğu yeri bulamamışlardır. Ayrıca, Reuters’ın doğrulama birimi Dünya Ekonomik Forumu’na, Dünya Sağlık Örgütü’ne ve Bill & Melinda Gates Vakfı’na ulaşmış ve bu tablo ile ilgilerini sormuştur. Bu organizasyonlar ise tablo ile herhangi bir ilgilerinin var olmadığını söylemişlerdir. John Hopkins Üniversitesi’nden ise dönüş alamamışlardır. Özetle, bu tablonun bu organizasyonlara ait olduğunu veya bu organizasyonlarla ile bir ilişkisi olduğunu gösteren herhangi bir kanıt yoktur.

Tablonun doğruluğu

Tablonun verilerini gerçek verilerle karşılaştırdığımızda ise tablodaki verilerin gerçek verilerle tutarlı olmadığını görüyoruz. Öncelikle, Dünya Sağlık Örgütü Covid-19 varyantlarını iki gruba ayırıyor. Bunlar endişe verici varyantlar (variants of concern) ve dikkate alınması gereken varyantlardır (variants of interest).

Tablodaki varyantlar ve DSÖ’nün varyantları

Daha önemli olan endişe verici varyantlar Alpha, Beta, Gamma ve Delta varyantlarıdır. (3. Görsel) Tabloda bu varyantlardan sadece Haziran 2021 tarihli delta varyantı vardır. Fakat DSÖ delta varyantının ilk görülüşünü Ekim 2020 olarak kaydetti. Sonra, Nisan 2021’de dikkate alınması gereken varyant oldu. Ve son olarak da Mayıs 2021’de endişe verici varyant oldu. Yani tablodaki delta varyantının çıkış tarihi yanlıştır.

DSÖ’ye göre dikkate alınması gereken varyantlar ise ETA, Iota, Kappa, Lambda ve Mu’dur. Bu varyantların hepsi tabloda vardır. Tablodaki tarihleri ise sırayla Eylül 2021, Kasım 2021, Aralık 2021, Ocak 2022 ve Şubat 2022’dir. Fakat bu varyantların hepsini DSÖ bu tarihlerden önce kaydetti. ETA ve Iota Mart 2021’de, Kappa Nisan 2021’de, Lambda Haziran 2021’de ve Mu Ağustos 2021’de kaydetti.

Varyantların isimleri

Bu varyantlar DSÖ’nün sadece izlediği varyantlardır. Bunlara ek olarak virüsün daha pek çok soyu bulundu. Gelecekte de ortaya çıkabilecek varyantların yukarıdaki tablodaki isimlerde çıkması ihtimali yüksektir. Çünkü DSÖ daha kolay hatırlanabilsin ve daha kolay söylenebilsin diye varyantlara Yunan alfabesinden harfler veriyor. Yukarıdaki tablo da Yunan Alfabesi harflerini içeriyor. (4.Görsel)